مدارس هوشمند
جامعه جهانی با سرعت به سمت اطلاعاتی شدن پیش میرود و ما برای این که از این قافله عقب نمانیم باید به طور مستقیم در جریان تولید اطلاعات جهانی قرار داشته باشیم و این الزامی است که شرایط نوین دنیا میطلبد به همین دلیل فرزندان ما نیز باید بیاموزند که در جامعه اطلاعاتی چگونه میتوانند دیتا تولید و چگونه آن را مصرف کنند. ایجاد مدارس هوشمند در همین راستا، یکی از الزامات جامعه جوان ما محسوب میشود.
در این راستا به پرسش و پاسخ های زیر توجه کنید:
به چه مدارسی هوشمند گفته میشود؟
مدارس هوشمند مدارسی هستند که مبانی توسعه آنها استفاده از فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات میباشد.
دانشآموزان مدارس هوشمند چه مشخصاتی دارند؟
این مدارس دانشآموزان را به گونهای تربیت میکنند که پس از فارغالتحصیل شدن به راحتی بتوانند جذب محیطهای کاری و صنایع نوین شوند. متاسفانه سیستم آموزشی بسیاری از کشورهای جهان در ۵۰ سال گذشته تغییری نکرده است و عموما بر مبنای حضور فیزیکی دانشآموزان در محیط مدرسه و محدودیتهای خاص آن متمرکز بوده است در حالی که مدارس هوشمند میتوانند مدارس را به منازل منتقل کنند تا دانشآموز بتواند در ساعات غیرحضوری نیز که وقت مناسبی دارد فضای آموزشی برای خود به وجود آورد. در مدارس سنتی محدودیتهای بسیاری به خصوص در زمینه دسترسی به اطلاعات وجود دارد زیرا دانشآموز فقط وابسته به کتابهای محدود درسی و دانش چند معلمی است که با او سر و کار دارند از نظر فیزیکی نیز محیط مدرسه و کمبودهای آموزشی میتوانند محدودیتهای دیگری برای آموزش سنتی باشد در حالی که در مدارس هوشمند بسیاری از کمبودها از طریق شبکههای مختلف دسترسی به اطلاعات رفع شده است. باید یادآور شد که تفاوتهای مدارس هوشمند و سنتی بسیار زیاد است، در مدارس هوشمند معمولا محتوای درسی بر حسب توان دانشآموز برنامهریزی میشود و در نتیجه در یک کلاس ۴۰ نفره ممکن است ۴۰ نوع فضای آموزشی مهیا شود تا دانشآموزان دارای توانمندی بیشتر بتوانند از مطالب و امکانات بیشتر استفاده کنند و دانشآموزان ضعیفتر نیز در انتهای کلاس نمانند. خودکارسازی سیستم آموزشی و رایگیری و ارزیابی وضعیت هر دانشآموز نیز از تفاوتهای عمدهای است که سیستمهای مدارس هوشمند به راحتی آن را در درون خود دارند و همین طور میتوان از طریق همین سیستمهای خودکار نقش اولیا را در هدایت دانشآموزان افزایش داد.
بنابراین وقتی نام مدرسه هوشمند را میبریم از مدرسهای صحبت میکنیم که سیستم آن برای هر دانشآموز متفاوت است و نکته مهم این است که در این سیستم دانشآموز اصولا یاد میگیرد که چگونه و بدون اتکاء به دیگران از مجموعه اطلاعات جهانی بهرهمند شود.
آیا مدرسه هوشمند را میتوان مدرسه مجازی نامید؟
مدرسه هوشمند با مدرسه مجازی فرق دارد، مدرسه هوشمند اگر بخواهد مطلوب باشد باید دانشآموزان در آن حضور فیزیکی داشته باشند و تفاوت آن با مدارس مجازی این است که معمولا به مدارس از راه دور گفته میشوند که دانشآموز و معلم میتوانند کیلومترها از هم فاصله داشته باشند.
برای ایجاد مدارس هوشمند چه مسائلی باید در نظر گرفته شود و اصولا تاسیس این نوع مدارس نیازمند چه زیرساختها و لوازمی است؟
برای ایجاد این نوع مدارس ابتدا باید یک برنامه دراز مدت را مدنظر داشت به عنوان مثال مدرسهای که امروز به نام هوشمند ایجاد میشود ممکن است حتی بیشتر از ۱۰ سال طول بکشد تا ابزار خود را که شامل زیرساخت ارتباطی، محتوای مناسب، آموزش معلمین، تغییر روشهای آموزشی و فرهنگسازی والدین است کامل کند. شکل این نوع مدارس هم از نظر فیزیکی یعنی چیدمان صندلیها و کلاسها و هم از نظر معماری و شکل ساختمان متفاوت است و باید فضا به گونهای ایجاد شود که دانشآموز به راحتی بتواند آزمایشگاهی را نیز در کنار میز درسی خود داشته باشد. از سوی دیگر معمولا در این کلاسها معلم نقش راهنما را داشته و بیشتر کار از طریق درگیر کردن دانشآموز با مطالب انجام میشود.این نحوه آمزوش باعث میشود که هر دانشآموز مطالب مورد نظر را هم از نظر تئوری و هم عملی درک نماید و بداند که اگر در آینده به مشکلی برخورد کرد از چه جایی دسترسی به اطلاعات برای رفع مشکل خواهد داشت.
اهداف در نظام آموزشی سنتی و هوشمندانه چه تفاوتی دارد؟
در نظام آموزشی سنتی افزایش اطلاعات دانشآموز و معلمین هدف بوده است یعنی نظام به دانشآموزی که وارد مدرسه میشد باید فقط اطلاعات میداد و هرگز تصور این که خود دانشآموز نیز مولد باشد وجود نداشت اما این اهداف به کلی در حال از بین رفتن است، هدف جدید در نظامهای آموزشی، آموزش برای اطلاعات نیست بلکه آموزش برای کارآفرینی است به طوری که دانشآموز در هر مقطع زمانی که مدرسه را رها نماید بتواند وارد محیط کار شود. در کشورهای معدودی که مدارس هوشمند دارند نتایج خوبی در این زمینه به دست آوردهاند. در کشور ما نیز که چندین مدرسه هوشمند در چند سال گذشته راهاندازی شده فضای فرهنگی خوبی را به وجود آورده ولی تعداد مدارس ایجاد شده در مقایسه با آنچه باید باشد بسیار اندک است.
معلمین مدارس هوشمند باید چگونه باشند؟
معلمین مدارس هوشمند الزامی به متخصص بودن در حوزه IT ندارند بلکه باید بتوانند از سیستم این مدرسه مطلع باشند و از امکانات آن خوب استفاده کنند. به عنوان مثال یک معلم این نوع مدارس باید خوب بداند که منابع در کجاها وجود دارند که وقتی دانشآموز سوالی مطرح کرد وی را به منابع مورد نظر راهنمایی کند.
آگاهی از IT توسط معلمان چه تاثیری میتواند برای ارتفاع سطح کیفی مدارس داشته باشد؟
هدف آموزش و پرورش در هزاره سوم سوق دادن فضای آموزشی به سمت آموزش کارآفرینی است لذا بدون وجود اینترنت و دسترسی به ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان رسیدن به این هدف وجود ندارد لذا لازم است تمام معلمین عزیز و گرامی ما اینترنت را ابزار یادگیری خود و انتقال تجربیات خود به دیگران بدانند و کل جهان را خانوادهای ببینند که میتواند تجربیات خود را از هر کشوری به کشور دیگر انتقال دهد. وظیفه معلم در هزاره جدید آن است که آشنایی با اینترنت و زبان انگلیسی را جزو برنامههای کلیدی و اساسی خود قرار دهد.
استفاده از دانش روز و اطلاعات اینترنت چگونه در مدارس امکانپذیر میشود؟
توسعه ICT (فناوری اطلاعات و ارتباطات) در حوزه آموزش و پرورش باید به سمت مدرسه محوری هدایت شود زیرا در نهایت این دانشآموزان هستند که میباید از طریق مدرسه خود به سایر نقاط و منابع اطلاعاتی در اطراف جهان وصل شوند بنابراین اگر مدرسه وب سایت مناسب داشته باشد و تمام درسها و تستها و ابزار کمک آموزشی نرمافزاری خود را بر روی آن قرار دهد که دانشآموزان بتوانند با ارتباط به وب سایت نیاز اطلاعاتیشان را برطرف نمایند بهترین حالت خواهد بود.متاسفانه در بعضی مدارس ما کامپیوتر و امکان دسترسی به اینترنت هست ولی هزینهای برای ایجاد یک وب سایت و تولید محتوا و به روزرسانی آن وجود ندارد که این یک چالش عمده است که باید هر چه زودتر حل شود.